Jetlag İle İlgili Her Şey

Uzun mesafeli uçuşlarda, hızlı bir şekilde değişen zaman dilimi karşısında vücudun tam olarak uyum sağlayamaması sorununa Jet Lag denilmektedir. Herkesin vücudunun günlük olarak ritmini düzenleyen biyolojik bir saat vardır. Bu saati kontrol eden pineal bez, melatonin hormonu salgılayan ve beyinde bulunan bir salgı merkezidir.
Melatonin denilen salgı, göz ile algılanan ışıkla ilişkilidir. Geceleri karanlık ortamlarda melatonin oranı artmaktadır. Sabah saatlerinde ise gün ışığı ile beraber bu seviye azalır. Bu durum nedeni ile kişinin iştahı, beslenmesi, kan basıncı, bağırsak hareketleri ve vücut ısısı etkilenmektedir. Normal zamanlarda vücudun biyolojik saati ile yerel saat uyumlu olmaktadır. Akşam olunca gelen uyku, sabah saatlerinde de geri gitmektedir. Kişi hızlı bir şekilde yer değiştirdiği zaman günün farklı bir zaman dilimine geçilmektedir. Bu nedenle vücudun biyolojik olan saati, yeni saat dilimine uyum sağlama konusunda zorluk çekmektedir.
Örnek olarak Amerika’dan akşam 23.00 saatlerinde uçağa binmiş olan yolcu, Amerika saatine göre sabah 9.00 sıralarında Avrupa’da olmaktadır. Ancak gidilen Avrupa’da ise saat 17.00 civarlarında olmaktadır. Bu nedenle de bir süre geçince tekrardan yatma zamanı gelmektedir. Bu durumda yatağa giderken biyolojik olarak vücut saati öğlen saatlerine ayarlanmış olan kişilerin uykusu gelmemektedir.
Jet Lag hastalığının görülme sıklığı hem kişiye hem de hastalığın derecesine bağlı olarak değişmektedir. Seyahat esnasında değişen zaman dilimlerinin oranı arttıkça, Jet Lag hastalığının görülme oranı da artmaktadır. Buna ek olarak, uçaklarda oksijen basıncının düşmesinin de bu durumda etkisi vardır. Bazı kişilerde sadece 3 saat için yakınmalar görülürken, bazı kişilerde ise çok daha fazla saat farkı ile bu yakınmalar başlamaktadır.
Herkes az ya da çok bu sorundan etkilenmektedir. Uyku saati çok düzenli olan kişiler, Jet Lag sorunundan en çok etkilenen kişilerdir. Uykusuz, yorgun, az su içen, düzensiz ve sağlıksız beslenen, alkol kullanan ve yaşı 60 üstü olan kişilerde Jet Lag sorununun görülme oranı daha çoktur.
Genel olarak seyahat sonrasındaki 2. Ve 3. Günlerde Jet Lag şiddeti artmaya başlamaktadır. Bu durum 1 hafta kadar da uzayabilmektedir. Çocuklar, günün her saatinde uyudukları için bu durumdan etkilenmemektedir. Jet Lag, uzun dönem sağlık problemlerine yol açmaz.
Jet Lag Sorunu Nasıl Aşılır?
Vücudun eş zamanlama sorunu anlamına gelen Jet Lag, uzun mesafeli yolculukları kâbusa çevirmektedir. Vücut saati eski zaman diliminde kalacağı için saatlerce uyuyamama sorunu görülmektedir. Uçuşların ve sonrasının kâbusa dönüşmemesi için yapılması gerekenler şunlardır:
-Yolculuktan 1 hafta kadar önce uyku düzeni ayarlanmaya başlanır.
-Uykunun tam olarak alınması ile kafanız daha zinde olur.
-Yolluk yapılmamalıdır. Uçuş öncesinde sağlıklı bir beslenme gerçekleştirilir.
-Zamana uyum sağlanması için gidilecek yerin saat dilimine göre telefon ve saatlerin zamanları -ayarlanır.
-Alkol ile kafein, Jet Lag durumunu tetikler. Bu nedenle ikram edilse de kullanılmamalıdır.
-
Duru Gül20 Ocak 2018Jetlag sadece uçakta mı olur? Hayır. Keza ben İstanbul'dan Şanlıurfa'ya giderken otobüste de jetlag oluyorum :) Kaç kere dedim muavine, bana domates suyu vermeyin; çarpıyor..