Kilis'i Tanıyalım

Kilis, Güneydoğu Anadolu’nun Orta Fırat bölümünde yer alan bir ilimizdir. Güneyinde ve doğusunda Suriye, kuzeyinde Gaziantep, batısında Gaziantep’in İslahiye İlçesi ile komşudur.

Kuzeybatıda Toros eteklerinde meşe ormanları, seyrek olarak da kızılçam öbekleri bulunmaktadır.

Genel Tarihçesi

Kilis, M.Ö 1460 yıllarında Halep krallığının, sonra Hitit İmparatorluğunun himayesine girmiştir. Daha sonra Büyük İskender’in hükmettiği Kilis, İskender’in ölümünden sonra paylaşılamayan bir yer olmuş ve Selefkilerin himayesine girmiştir. Abbasiler ile Mısır- Türk Kölemen devleti himayelerinden sonra 1516 yılında Mercidabık savaşından sonra Osmanlı topraklarına dâhil edilmiştir. Kurtuluş savaşı öncesinde İngiliz ve Fransızlar tarafından işgal edilse de Kuva-i Milliye ruhu ile kurtuluş savaşında kahramanlık göstermiştir. Kilis, 1921 yılında bağımsızlığını sağlamış ve Gaziantep’in 1927 yılında il olmasından sonra Gaziantep’e bağlı ilçe olmuştur. 6 Haziran 1995 yılında da il olmayı hak etmiştir.

Kara Ulaşımı

 İl içinde ulaşım dolmuşlarla yapılmaktadır ve şehrin her yerine her 10 dakikada bir sefer konulmuştur ve şehir içi ulaşımında bir sorun yaşanmamaktadır.

Şehirlerarası ulaşım konusunda Kilis’e seferi olan otobüs şirketleri ile yolculuk yapabilir ya da Gaziantep’e kadar herhangi bir otobüs şirketi ile gelip, aktarmalı olarak Kilis’e ulaşabilirsiniz. 

Hava Ulaşımı

Uçakla yolculuk yapmak isteyen kişiler Gaziantep- Oğuzeli hava limanına gelerek buradan kara yolu ile Kilis’e ulaşabilirler. Gaziantep ile Kilis’in arası 60 km. olup yaklaşık 40 dakika sürmektedir.

Gezilip Görülecek Yerler;

Salih Ağa Kasteli (Çeşmesi)

 Tabakhane Mahallesi’nde Tabakhane Camisi yakınında olan çeşme, 1855 yılında Salih Ağa adlı bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Taştan yapılmış yazıtının çevresi bitki ve zincir desenli motiflerle süslenmiş, sivri kemerli bir pano içerisindedir. Günümüzde suyu olmayan bu çeşmenin suyu, geçmişte mahallenin tüm su ihtiyacını karşılayacak kadar gür olduğu dilden dile anlatılarak günümüze kadar gelmiştir.

Eski Hamam

Emin Kazım oğlu tarafından yaptırılan hamam, soğuk, ılık ve sıcak bölümleriyle geniş ve tam Türk kültürüne uygun şekilde yapılmıştır. Soğuk bölümü kesme sarı taştan, diğer bölümleri ise, sarı ve siyah renkli taştan çalışılmıştır. Birkaç kez aslına uygun restorasyon yapılmış ve özgünlüğü korunmuştur.

Hoca Hamamı

Aşıt Mahallesindedir. 1545 yılında Kanuni Sultan Süleyman döneminde Canbolat Bey yaptırmıştır. Soyunma yeri, Soğukluk ve Sıcaklık bölümlerinden oluşan sade bir hamamdır. Planı kare ve büyük kubbelidir. Hoca Ramazan Şeyh Gökçe, Canbolat Paşadan sonra tekrar tamir ettirdiği için adı Hoca Hamamı olarak kalmıştır.

Paşa Hamamı

Dikdörtgen planlı olan Paşa hamamı, Tekke mahallesindedir. Kilis Sancak Beyi Canbolat Bey tarafından yapıldığı üzerindeki yazıtlarda belirtilmiştir. Dıştan altıgen içten yuvarlak olan kubbe kasnağında sekizgen biçimli aydınlık feneri vardır.

Hasan Bey Hamamı (Çukur Hamamı)

Çaylak Mahallesinde bulunan bu hamamı, XVI. Yüzyılda Canbolatoğlularının kâhyası Hasan Bey yaptırmıştır. Halk tarafından Çukur Hamam denmesinin sebebi, yapının çevresinde sonradan yapılan müdahalelerle hamam yol hizasının altında kalmasındandır.

Kilis Evi

Kilis’teki hemen hemen tüm evler avluludur. Taş, kerpiç ve leften yapılan evlerdir. Lef, Kilis ve yöresinde taş ocaklarından çıkarılan kirli beyaz ya da renkli yapı taşlarıdır. Tüm odaların pencereleri avluya açılır. Dışarıya yani sokak veya caddeye açılan pencere ya yoktur ya da çok azdır. Geleneksel Kilis Evi avlu, mutfak, odalar ve mağaralardan oluşur. İl Kültür ve Turizm Bakanlığınca koruma altına alınan bazı Kilis evleri bulunmaktadır. Bunlar Neşet Efendi Konağı (1924/1925), Dağlı Ahmet Bey Konağı, Eski Kaymakam Evi, Süpürgeci Konağı, Müftü Salih Efendi Konağı, Hacı Mehmet Efendi Konağı (1895), Yahya Efendi Konağı (1880/1890), Hacı Muhammed Efendi Konağı, Akıncı Konağı (1895), Kulaksız Binbaşı Konağı olup yörenin önemli mimari yapısı olan binalardır.

Neşet Efendi Konağı

Neşet Efendi Konağı, merhum Neşet Topaloğlu tarafından Halepli Mimar Hacı Ahmet Usta ve kalfalarına yaptırılmıştır. Bu usta aynı zamanda, Kilis Hükümet Konağını da yapan ustadır. Neşet Efendi Konağı, bir bodrum ve 2 üst kattan oluşur. Birinci kat 6 oda, salon, mutfak, banyo ve tuvaletten oluşmaktadır. Yapımında Kilis’in meşhur Kesmelik taşları kullanılmıştır. Bu taşlar Kilis’teki ustalar tarafından işlenmiştir. Bina hemen çatı altından yassı demirler ile sağlamlaştırılmıştır. Bina geniş bir çatıya gereksinim duymuştur. Binanın mermer ve fayansları İtalya’dan deniz yoluyla İskenderun körfezi üzerinden Kilis’e getirilmiştir. Birinci katta bulunan odalar fayans, büyük oda kırmızı ve beyaz İtalyan mermerleri ile mutfak ve banyonun bulunduğu ufak salon ise Gaziantep mermeri ile döşenmiştir. Merdivenler Gaziantep mermerinden yapılmıştır. Binanın yapımına 1925 yılında başlanmış ve 1927 yılında tamamlanmıştır.

Ravanda Kalesi

Kilis’in 24 km kuzeyinde bulunan Polateli İlçesine bağlı Belenözü Köyünün yanındadır. Etrafı açık bir kaledir. Dağın tepesi oyulmak suretiyle yapılan kalenin bu gün ayakta kalan kısmı sadece iç kale bölümüdür. Dış kale duvarlarının bazı yerlerinde döküntüler olmuştur ve sadece temeller günümüze kadar dayanabilmiştir.

Cami Ve Mescitleri

Eski Osmanlı kayıtlarına göre Kilis’te 55 cami ve 10 mescit bulunmaktaydı. Bunlardan sadece 11 cami ve 2 mescit günümüze kadar gelebilmiştir. Ulu Cami, Alacalı Cami, Akcurun Camisi ve Ali Çavuş Camisi Osmanlı Dönemi öncesi yapılardır. Özgünlüğünü koruyarak günümüze ulaşabilen sadece Ulu Cami ile Akcurun Camisinin minaresidir. Diğer yapılar zaman içinde zarar görmüş, birebir onarılamayanlar olduğu gibi aslına uygun olamayacağı için dokunulamayan eserler maalesef bu duruma gelmiştir.

Tekke Ve Zaviyeler

Şeyh Efendi Tekkesi (Nakşibendi Tekkesi), Şurahbil Bin Hasene (Şör Habil Hasene) Zaviyesi bilinen ve günümüze kadar gelebilen tekke ve zaviyelerdendir.

Kilis’te kent merkezinde ve bazı mahallelerde tarihi çeşmeler olsa da pek çoğu günümüze kadar yaşatılamamış, yıkılmış ya da suyu olmayan taştan ibaret olarak kalmıştır.